วิธีการจัดการกับโรควิตกกังวลที่กำลังทำร้ายเราหรือคนที่เรารัก

เราทุกคนล้วนแล้วเคยมีความรู้สึกวิตกกังวล บ่อยครั้งความรู้สึกนี้สร้างประโยชน์ให้กับเรา เพื่อให้เราได้เตรียมการรับมือกับเรื่องที่กำลังจะเกิดขึ้น อย่างไรก็ตาม หากความวิตกกังวลมีความรุนแรง หรือกินระยะเวลานานจนเกินไป หากไม่ได้รับการรักษาที่ถูกวิธี สามารถพัฒนาเป็นโรควิตกกังวลได้

อาการวิตกกังวล เป็นอย่างไร

ในประเทศไทยมีประชากรกว่า 1.4 แสนคน กำลังประสบปัญหาของโรควิตกกังวล ตามรายงานของกรมสุขภาพจิต อาการวิตกกังวล จะทำให้เรารู้สึก ตื่นตระหนก กังวล หวาดกลัว หรือรู้สึกไม่สบายใจ ซึ่งมักเกิดขึ้นเมื่อเรากำลังจะเผชิญกับบางสิ่งบางอย่างที่เรารู้สึกว่ามันคือปัญหา หรือสิ่งที่เราไม่คุ้นชิน ซึ่งส่วนมากมักเป็นสิ่งที่มีผลต่อชีวิตของเรา เช่น

• การเริ่มงานใหม่
• การย้ายบ้านใหม่
• การมีลูก
• การแต่งงาน/หย่าร้าง
• ได้รับการวินิจฉัยว่ามีปัญหาด้านสุขภาพ

อาการวิตกกังวลยังสามารถเกิดขึ้นได้ในหลากหลายสถานการณ์ และคนที่มีความรู้สึกวิตกกังวลมักรู้สึกว่า พวกเขาไม่สามารถผ่อนคลายตัวเองจากสิ่งที่พวกเขาวิตกกังวลได้โดยง่าย

อาการวิตกกังวล เป็นอาการที่พบในหลายๆ โรคทางจิตเวช ซึ่งเป็นอาการที่สร้างผลกระทบต่อบุคคลนั้นๆ ไม่ว่าจะเป็น ด้านอารมณ์ความรู้สึก พฤติกรรมการแสดงออก รวมไปถึงอาการที่เกิดขึ้นกับร่างกาย เช่น ตัวสั่น เหงื่อแตก หัวใจเต้นเร็ว หรือรู้สึกเวียนศีรษะ เป็นต้น

เมื่อเกิดอาการวิตกกังวลขึ้นในระดับต่ำ เราอาจรู้สึก ขุ่นมัว และกังวลใจ ในขณะที่อาการวิตกกังวลที่มีความรุนแรง จะส่งผลต่อความสามารถในการทำกิจกรรมในชีวิตประจำวัน เช่น พยายามหลีกเลี่ยงการทำกิจกรรมบางอย่างซึ่งสร้างความรู้สึกวิตกกังวลให้กับเรา 

ความแตกต่างของอาการวิตกกังวลปกติกับโรควิตกกังวล

อาการวิตกกังวลปกติ

ความวิตกกังวลที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน มาจากเรื่องงาน การเงิน สุขภาพ ปัญหาครอบครัว และเรื่องอื่นๆที่เราให้ความสำคัญ โดยความรู้สึกวิตกกังวลจะส่งสัญญาณในรูปแบบของความรู้สึก และการแสดงออกทางร่างกาย ไม่ว่าจะเป็น อาการเหงื่อออก หัวใจเต้นเร็ว

โรควิตกกังวล

เมื่อความวิตกกังวลที่เกิดขึ้นเริ่มทวีความรุนแรง กินระยะเวลานานจนเกินไป และมีการแสดงออกของอาการทางร่างกาย ไม่ว่าจะเป็น อาการคลื่นไส้อาเจียน หรือ ความดันโลหิตสูง เป็นสัญญาณที่บอกถึงความไม่ปกติ และ นำไปสู่โรควิตกกังวล

ประเภทต่างๆ ของโรควิตกกังวล

 โรควิตกกังวล ประกอบด้วย โรควิตกกังวลหลายประเภทที่มีความแตกต่างกัน และ ความกลัว ได้แก่

โรควิตกกังวลทั่วไป (Generalised Anxiety Disorder : GAD)

โรควิตกกังวลทั่วไป เป็นอาการป่วยแบบเรื้อรัง ซึ่งจะมีอาการวิตกกังวลอย่างหนักและยาวนานเกี่ยวกับชีวิตประจำวันทั่วไป ผู้ป่วยที่มีอาการของโรควิตกกังวลแบบทั่วไป มักไม่สามารถระบุถึงสาเหตุของความวิตกกังวลที่ชัดเจนได้ อาการทั่วไปของโรควิตกกังวล ได้แก่

• ความรู้สึกหงุดหงิดรำคาญใจ 
• อ่อนล้า 
• ร้อนรน 
• นอนไม่หลับ 
• ไม่สามารถโฟกัสกับสิ่งต่างๆได้
• มีอาการตึงเครียดของกล้ามเนื้อ

โรคแพนิค (Panic Disorder)

โรคแพนิค (Panic disorder) มีลักษณะของอาการคือ เกิดขึ้นอย่างทันทีทันใด อาการแพนิคจะเกิดขึ้นและทวีความรุนแรงอย่างรวดเร็ว ในผู้ป่วยบางราย อาจมีอาการแพนิคยาวนานหลายชั่วโมง อาการแพนิค มีดังนี้

• ทำให้เกิดความรู้สึกสับสน 
• เหงื่อออก
• สั่น 
• รู้สึกคลื่นไส้อาเจียน 
• เวียนศีรษะ
• หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ
• มีปัญหาในการหายใจ

โรคแพนิค มักเกิดจากกังวลสะสมที่เกิดขึ้นมาเป็นระยะเวลานาน หรือภายหลังจากการเกิดเหตุการณ์สะเทือนขวัญ หรืออาจเกิดขึ้นโดยไม่มีสิ่งกระตุ้นเลยก็ได้ นอกจากนี้ โรคแพนิคยังส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของพฤติกรรมของผู้ป่วยคนนั้นๆ เป็นอย่างมากเนื่องจาก ความพยายามที่จะป้องกันไม่ให้เกิดอาการแพนิคขึ้นอีกในอนาคต

โรคกลัว (Phobia)

พฤติกรรมการหลีกหนี หรือกลัวบางสิ่งบางอย่างแบบไม่สมเหตุสมผล เป็นประเภทหนึ่งของโรควิตกกังวล ซึ่งมีความแตกต่างกับประเภทอื่นๆ ตรงที่ผู้ป่วยโรคกลัว จะรู้ถึงต้นเหตุที่สร้างความหวาดกลัวให้กับพวกเขา แต่ผู้ป่วยที่เป็นโรคนี้ก็ไม่สามารถควบคุมอาการของโรคได้ แม้ว่าจะรู้ว่าความกลัวที่เกิดขึ้นไม่สมเหตุสมผลเลยก็ตาม

โรควิตกกังวลทางสังคม (Social Anxiety Disorder)

โรควิตกกังวลทางสังคม คือ ความกลัวในการที่คนอื่นจะตัดสินเราในทางที่ไม่ดี และความกลัวการเสียหน้าในที่สาธารณะ อารมณ์ที่เกิดขึ้นได้แก่ ความรู้สึกกลัว ความรู้สึกขายหน้า และความรู้สึกตื่นเวที บุคคลที่เป็นโรคนี้มีพฤติกรรมในการหลีกเลี่ยงที่จะติดต่อสื่อสารกับผู้คน หรือแสดงออกในพื้นที่สาธารณะ ส่งผลต่อการดำเนินชีวิตประจำวันของพวกเขาเป็นอย่างมาก

โรคย้ำคิดย้ำทำ (Obsessive-Compulsive Disorder : OCD)

โรคย้ำคิดย้ำทำ เกิดขึ้นจากการย้ำคิด หรือการทำบางสิ่งบางอย่างมากเกินไป ส่งผลให้การดำเนินชีวิตประจำวันขาดความสุข ซึ่งสาเหตุที่ทำให้ผู้ป่วยโรคนี้คิดซ้ำๆ อาจไม่สมเหตุผลแต่พวกเขาก็ไม่สามารถที่จะหยุดคิด หรือหยุดทำเรื่องนั้นๆที่พวกเขาคิดถึงได้ เช่น การตรวจสอบเตาแก๊ส ตรวจสอบว่าปิดไฟหรือยังบ่อยๆ การล้างมือบ่อยๆ ซึ่งบ่อยจนมากจนเกินไป เป็นต้น

โรคซึมเศร้าหลังเหตุการณ์สะเทือนขวัญ (Post-Traumatic Stress Disorder : PTSD)

โรคซึมเศร้าหลังเหตุการณ์สะเทือนขวัญ ซึ่งมักเกิดขึ้นหลังจากเกิดเหตุการณ์เลวร้ายที่ส่งผลกระทบทางจิตใจของผู้ป่วยเป็นอย่างมาก เช่น การถูกข่มขืน การไปรบของทหาร การเกิดอุบัติเหตุร้ายแรง หรือสถานการณ์การปล้นที่มีตัวประกัน มักส่งผลให้ผู้ป่วยมีความคิดวนเวียนอยู่กับเหตุการณ์เก่าๆที่เกิดขึ้น ส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงทางพฤติกรรมที่บุคคลผู้นั้นพยายามที่จะหลีกเลี่ยงสิ่งที่มากระตุ้นให้คิดถึงเรื่องนั้นๆ 

โรคกลัวการแยกจาก (Separation Anxiety Disorder)

ความรู้สึกหวาดกลัว และวิตกกังวลที่จะต้องแยกจาก มักเกิดขึ้นเมื่อต้องแยกจากสถานที่ หรือบุคคลที่ทำให้พวกเขารู้สึกมั่นคงปลอดภัย ความรู้สึกหลาดกลัวนี้อาจส่งผลให้เกิดอาการแพนิคได้