ถึงร้ายก็รัก-ความสัมพันธ์แบบพึ่งพา..รากเหง้าของปัญหาจิตใจที่อาจทำลายคุณและคนที่คุณรัก

ความสัมพันธ์แบบพึ่งพา..ทำไมถึง “ร้าย” ก็ยัง “รัก”

ส่วนใหญ่แล้ว พฤติกรรมการพึ่งพาเช่นนี้มักมาจากการเติบโตมาในครอบครัวที่เด็กๆ ได้เห็นพ่อแม่ที่อยู่ในความสัมพันธ์แบบพึ่งพา สอนให้เด็กๆ รู้สึกว่าพฤติกรรมการพึ่งพาเช่นนี้เป็นเรื่องปกติ เป็นสิ่งที่พึงกระทำในความสัมพันธ์ ฉะนั้น เด็กที่มาจากครอบครัวที่มีความสัมพันธ์แบบพึ่งพา มีแนวโน้มจะสร้างความสัมพันธ์แบบเดียวกันนี้ในชีวิตของตนเองโดยที่ไม่รู้ตัวเลย

อีกสาเหตุหนึ่งที่ทำให้คนเราอาจบ่มเพาะพฤติกรรมการพึ่งพาได้ ก็คือความทุกข์จากการถูกพ่อแม่ละทิ้ง เด็กๆ ต้องการความรักความเอาใจจากพ่อแม่ในการสร้างตัวตนหรือรูปแบบทางพฤติกรรม เมื่อไม่ได้รับในสิ่งที่ต้องการ เด็กๆ ก็จะเรียนรู้ว่าตัวเองไม่เป็นที่รัก หรือคนที่ตนรักนั้นพึ่งพาไม่ได้ พฤติกรรมการพึ่งพาอย่างเช่นการเอาใจคนอื่น หรือการแสวงหาการยอมรับ จึงกลายมาเป็นกลไกของการเอาตัวรอดของเด็กๆ ที่ถูกละทิ้ง ถูกทำร้าย หรือมีบาดแผลทางใจ

คนหลงตัวเอง “คู่กรรม” ของผู้มีพฤติกรรมแบบพึ่งพา

เป็นเหมือนโชคร้ายที่ผู้มีพฤติกรรมแบบพึ่งพาส่วนใหญ่ มักจะจับคู่กับคู่ครองที่มีความผิดปกติทางบุคลิกภาพแบบก้ำกึ้ง (Borderline Personality Disorder) โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ที่เป็นโรคหลงตัวเอง (Narcissistic Personality Disorder) ซึ่งมีความปรารถนาอย่างแรงกล้าที่จะเป็นคนสำคัญหรือคนพิเศษ จึงมักจะหลงรักผู้ที่มีพฤติกรรมแบบพึ่งพา เพราะเป็นเป็นคนที่ใส่ใจ เชื่อฟัง และให้ความสำคัญกับคนที่หลงตัวเองเป็นอันดับหนึ่ง เหนือกว่าความต้องการของตนเองเสียอีก

ความผิดปกติทางบุคลิกภาพอื่นๆ ที่สังเกตเห็นได้บ่อยๆ ในความสัมพันธ์แบบพึ่งพากันก็คือ โรคสมาธิสั้น (ADHD) โรคย้ำคิดย้ำทำ (OCD) และโรคไบโพลาร์

3 ระดับของพฤติกรรมแบบพึ่งพา

ผู้เชี่ยวชาญจัดลำดับของพฤติกรรมแบบพึ่งพา ตั้งแต่เริ่มต้นไปจนถึงขั้นที่ส่งผลต่อสุขภาพกายและสุขภาพจิตเอาไว้ 3 ระดับดังต่อไปนี้

• ระดับต้น เริ่มมีการหมกมุ่นในใครบางคนในแบบที่ไม่ปกติ มีพฤติกรรมที่เป็นปัญหาเช่น การไม่ยอมรับความจริง การหาข้ออ้าง เลิกคบเพื่อน เลิกทำกิจกรรมต่างๆ ของตัวเองเพื่อใช้เวลาไปกับการดูแลใส่ใจผู้อื่น
• ระดับกลาง เมื่อผู้ที่มีพฤติกรรมแบบพึ่งพาทุ่มเทในความสัมพันธ์มากขึ้น แต่ไม่ได้รับตอบแทนกลับมามากพอ จะเกิดความหงุดหงิด ผิดหวัง เสียใจ และอาจพยายามเปลี่ยนคนที่ตนเองรักด้วยการบ่น ตำหนิ และมีความเครียดเพิ่มมากขึ้น
• ระดับสุดท้าย เริ่มส่งผลต่อสุขภาพกายและสุขภาพจิต เกิดโรคจากความเครียดเช่น การนอนไม่หลับ อาการปวดหลังร้าวลงขา ปวดศีรษะ ปัญหาระบบย่อย และการกินผิดปกติ ความเคารพตัวเองตกต่ำถึงขีดสุด และการดูแลตัวเองไม่สำคัญอีกต่อไป ผู้ที่มีอาการในระดับนี้ต้องการความช่วยเหลือโดยด่วน

ความสัมพันธ์แบบพึ่งพาที่บ่มเพาะการเสพติด

การเสพติดและความสัมพันธ์แบบพึ่งพามักจะมีความเชื่อมโยงกันอย่างใกล้ชิด ผู้ที่มีพฤติกรรมแบบพึ่งพาจะช่วยเหลือผู้เสพติดในการรับมือกับการทำงาน การเงิน และพฤติกรรมที่เป็นปัญหา และอาจมีส่วนร่วมในการใช้สารเสพติดได้ด้วย เป็นไปได้ว่าทั้งสองฝ่ายอาจมีพฤติกรรมแบบพึ่งพา แต่ปกติแล้วคนนึงจะเสพติด และอีกฝ่ายหนึ่งจะช่วยสนับสนุนการเสพติดนั้น

ในการรักษาผู้เสพติด คู่ครองในความสัมพันธ์แบบพึ่งพาหรือผู้ที่ให้การสนับสนุนพฤติกรรมการเสพติด จึงควรต้องเข้ารับการรักษาไปพร้อมๆ กัน โดยวิธีการรักษานั้นขึ้นอยู่กับความจำเป็นของแต่ละคน ทั้งนี้ก็เพื่อสร้างการยอมรับในปัญหาและการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมไปสู่การช่วยเหลือและส่งเสริมกันในแบบที่ไม่เป็นอันตราย

การตัดวงจรอุบาทว์ของพฤติกรรมแบบพึ่งพา

พฤติกรรมแบบพึ่งพาเป็นสิ่งที่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ด้วยการรักษาจากมืออาชีพ โดยนักจิตวิทยาจะช่วยให้คำปรึกษาคุณในการแยกแยะความคิด ความรู้สึก และพฤติกรรมของตนเอง หรืออาจมีการใช้ยาร่วมด้วย หากคุณมีความผิดปกติทางจิตใจอย่างอื่นร่วมด้วย ได้แก่ โรคซึมเศร้า โรควิตกกังวล หรือบาดแผลทางใจจากวัยเด็ก 

ผู้เชี่ยวชาญจะช่วยคุณในการปฏิเสธความสัมพันธภาพแบบพึ่งพา เรียนรู้วิธีการรับรู้พฤติกรรมบ่อนทำลายในคนที่คุณรัก และวิธีรับมืออย่างมีประสิทธิภาพ โดยไม่ส่งเสริมในทางที่ผิด เรียนรู้การเปลี่ยนโฟกัสจากคนอื่นมายังตัวเอง สร้างตัวตนขึ้นมาใหม่ ปลูกฝังความเคารพตัวเอง และเรียนรู้วิธีการสร้างสัมพันธภาพที่เหมาะสม

ในท้ายที่สุด ความสุขของคุณจะไม่ขึ้นอยู่กับใครอื่นอีกนอกจากตัวเอง เมื่อคุณเอาชนะการพึ่งพาผู้อื่นได้แล้ว ความเคารพในตัวเองของคุณก็จะเพิ่มขึ้น และเข้มแข็งพอที่จะเดินจากสัมพันธภาพที่ไม่มีความสุข ทำให้เจ็บปวด หรือเป็นอันตราย

วิธีเอาชนะพฤติกรรมแบบพึ่งพาที่เดอะดอว์นช่วยคุณได้

โดยหลักแล้ว เดอะดอว์นรักษาการเสพติด ปัญหาทางสุขภาพจิตรวมถึงพฤติกรรมแบบพึ่งพาด้วยการเจาะลึกลงไปยังเหตุผลเบื้องหลังของพฤติกรรมแบบพึ่งพาของคุณ

โดยใช้การบำบัดความคิดและพฤติกรรม (Cognitive Behavioural Therapy) รวมทั้งการบำบัดประเภทอื่นๆ โดยผู้เชี่ยวชาญที่มีประสบการณ์

เรายังมีการวินิจฉัยและการรักษาโรคร่วมซึ่งอาจเป็นต้นตอของปัญหา เช่น โรคซึมเศร้า วิตกกังวล และการเจ็บป่วยจากบาดแผลทางใจ ด้วยการบำบัดแบบต่างๆ ซึ่งเป็นเรื่องที่ซับซ้อนและต้องรักษาไปพร้อมๆ กัน

หากคุณคิดว่าคุณ คนในครอบครัว หรือคนที่คุณรักมีพฤติกรรมแบบพึ่งพา และต้องการเข้ารับการรักษาเพื่อหยุดพฤติกรรมที่เป็นอันตรายเช่นนี้ ติดต่อแผนกแรกรับของเราวันนี้ เพื่อรับข้อมูลเกี่ยวกับขั้นตอนสู่การเข้ารับบำบัดที่ศูนย์ของเรา